سنسور سرعت موتورسیکلت یا سنسور کیلومتر بخش مهمی است که در حفظ ایمنی و کارایی موتورسیکلت اهمیت دارد. این قطعه نیز مانند هر بخش دیگری از موتورسیکلت گاهی دچار مشکل میشود و نیاز به تعمیر یا تعویض دارد. ولی برای
اینکه به‌موقع برای برطرف‌کردن مشکل اقدام کنیم، ابتدا باید علائم خرابی سنسور کیلومتر را بدانیم. همراه kingmotor بمانید. در ادامه با سنسور سرعت موتورسیکلت و اهمیت و کاربردهایش آشنا می‌شویم و سپس دلایل و علائم خرابی سنسور سرعت موتورسیکلت را بررسی می‌کنیم.
سنسور سرعت موتورسیکلت چیست؟
سنسور سرعت موتورسیکلت یا VSS (Vehicle Speed Sensor)، که به آن سنسور کیلومتر نیز گفته میشود، سرعت موتورسیکلت را در شرایط مختلف اندازه‌گیری می‌کند و اطلاعات مربوطه را به واحد فرمان موتور یا ای‌سی‌یو (ECU) ارسال می‌کند. ای‌سی‌یو نیز از این اطلاعات برای تنظیم میزان سوخت موردنیاز برای شرایط مختلف، یعنی دور آرام، شتاب‌گیری و توقف موتورسیکلت، استفاده می‌کند.
دو نوع سنسور سرعت موتورسیکلت وجود دارد: با سیم کیلومتر و بدون سیم کیلومتر. سنسور سرعت با سیم کیلومتر، که در موتورسیکلتهای انژکتوری قدیمی به کار می‌رود، روی دنده کیلومتر قرار می‌گیرد و کارکرد کیلومتر را به‌صورت مکانیکی روی صفحه‌نمایش جلوی داشبورد نمایش می‌دهد. دنده کیلومتر نیز سرعت موتورسیکلت را بررسی می‌کند و با سنسور سرعت در ارتباط دائمی است. در نوع بدون سیم کیلومتر، که در موتورسیکلتهای جدید استفاده میشود، کارکرد کیلومتر به‌صورت دیجیتالی روی صفحه‌نمایش داشبورد نمایش داده میشود.
عملکرد سنسور سرعت موتورسیکلت چگونه است؟
در بیشتر موتورسیکلتها سنسور سرعت در توپی چرخ جلو یا بخش متصل به پوسته انجین جایی که چرخ دنده شافت گیربکس از پوسته بیرون امده است و در اصطلاح خورشیدی کوچک نامیده میشود قرار می‌گیرد. وظیفه اصلی این سنسور اندازه‌گیری سرعت لاستیک‌ها در زمان حرکت موتورسیکلت است. سنسور کیلومتر در زمان چرخش چرخ‌ها و میل‌لنگ پالس‌هایی را تولید می‌کند. این پالس‌ها به‌وسیله دنده کیلومتر به ای‌سی‌یو موتورسیکلت ارسال می‌شوند. در ای‌سی‌یو نیز با آنالیز تعداد پالس‌ها سرعت موتورسیکلت محاسبه میشود و روی سرعت‌سنج موتورسیکلت نمایش داده میشود.
البته ارسال اطلاعات برای محاسبه سرعت موتورسیکلت یکی از کارکردهای سنسور سرعت موتورسیکلت است. از کارهای مهم دیگر آن می‌توان به اصلاح دور موتور در زمان حرکت، بهینه‌کردن سرعت و شتاب ماشین و تنظیم‌کردن فرایند تعویض دنده اشاره کرد.
در زمان تعویض دنده دریچه گاز موتور بسته میشود. پیام‌هایی که از سنسور کیلومتر و دریچه گاز موتور به ای‌سی‌یو فرستاده میشود، موجب میشود که ای‌سی‌یو استپر موتور را در بالاترین حد باز کند و هوای موردنیاز برای جلوگیری از خاموش‌شدن موتور تأمین شود. این کار موجب میشود که قطع موقتی مسیر ورود هوا به موتور باعث کاهش شتاب و سرعت موتورسیکلت نشود.
به‌طورخلاصه می‌توان گفت که سنسور سرعت موتورسیکلت کارکردهای زیر را دارد:
ارسال اطلاعات موردنیاز برای نمایش سرعت موتورسیکلت؛
ثابت‌نگه‌داشتن دور موتور در حین حرکت؛
کمک به عملکرد بهتر موتور؛
بهبود شتاب موتورسیکلت و جلوگیری از کاهش شتاب و سرعت در زمان تعویض دنده؛
کاهش نوسان موتورسیکلت؛
مشخص‌کردن نسبت دنده برای چرخ‌دنده‌ها.
دلایل خرابی سنسور سرعت موتورسیکلت
وقتی سنسور سرعت عملکرد درستی ندارد و سرعت موتورسیکلت به‌درستی نمایش داده نمی‌شود، ابتدا باید دلیل آن را بدانیم تا بتوانیم برای برطرف‌شدن مشکل اقدام کنیم. گاهی مشکل از خود سنسور کیلومتر است و گاهی نیز نقص و خرابی قسمت‌های دیگری از موتورسیکلت مانع از عملکرد درست سنسور سرعت میشود.
۱. معیوب‌بودن سنسور
سنسور سرعت موتورسیکلت علاوه بر تعیین سرعت موتورسیکلت، در عملکرد کروز کنترل و تنظیم میزان سوخت نیز مؤثر است. وجود نقص در سنسور می‌تواند موجب عملکرد بد سرعت‌سنج یا ازکارافتادن آن شود.
آسیب‌دیدگی داخلی سنسور سرعت می‌تواند منجر به ارسال سیگنال‌های اشتباه یا عدم ارسال سیگنال شود. آسیب‌دیدن یا ترک‌خوردن سنسور سرعت نیز می‌تواند دلیل کارنکردن آن باشد. گاهی هم بخش مغناطیسی سنسور به‌مرور زمان فرسوده میشود و آسیب می‌بیند.
۲. وجود نقص در ای‌سی‌یو
واحد فرمان موتور یا ای‌سی‌یو با هماهنگی، کنترل و هدایت سنسورهای موتورسیکلت به‌عنوان مرکز رایانه‌ای موتورسیکلت عمل می‌کند و وظیفه کنترل تمام فعالیت‌های موتور را بر عهده دارد. بنابراین خرابی ای‌سی‌یو می‌تواند موجب بروز اشکالات فراوانی در موتورسیکلت شود که یکی از آنها درست‌عمل‌نکردن سنسور کیلومتر است.
۳. بروز مشکلاتی در اتصالات و سیم‌کشی‌ها
مشکلات فیزیکی مانند سیم‌کشی اشتباه یا قطع‌شدن ارتباط میان سنسور با سایر قسمت‌ها نیز می‌تواند در عملکرد سنسور سرعت موتورسیکلت مشکل ایجاد کند. اتصالی و سوختن سیم‌ها در بعضی از موتورسیکلتهای قدیمی نیز موجب خرابی و درست‌کارنکردن سنسور کیلومتر میشود.
علائم خرابی سنسور کیلومتر
تشخیص خرابی سنسور سرعت موتورسیکلت کار سختی نیست و با توجه به علائم و نشانه‌های زیر می‌توانید متوجه شوید که سنسور سرعت موتورسیکلت شما دچار مشکل شده است و باید تعویض شود.
عدم نمایش سرعت دقیق موتورسیکلت: عقربه کیلومترشمار روی یک سرعت می‌ماند و بالاتر نمی‌رود یا مدام تغییر می‌کند و حرکتی شلاقی دارد.
درست کارنکردن سیستم کروزکنترل و عدم توانایی آن در ثابت‌نگه‌داشتن سرعت موتورسیکلت.
هرزگردی موتورسیکلت در هنگام درجا کارکردن.
کاهش راندمان و بازدهی سوخت موتورسیکلت.
کاهش قدرت موتورسیکلت.
لرزش موتورسیکلت در هنگام شتاب‌گیری و تعویض دنده.
روشن‌شدن چراغ چک موتور یا چراغ چک ترمز ABS. روشن‌شدن چراغ چک موتور دلایل گوناگونی دارد. ولی اگر هر دو چراغ با هم روشن شوند، به احتمال زیاد سنسور سرعت دچار مشکل شده است.
ریپ زدن ماشین در سربالایی‌ها و دنده معکوس.
خاموش‌شدن ماشین در زمان‌هایی مانند ترمزگیری ناگهانی، توقف موتورسیکلت، عبور از روی سرعت‌گیرها و کاهش سرعت موتورسیکلت.
کارنکردن کیلومترشمار و عدم نمایش کارکرد موتورسیکلت.
عملکرد بد موتور در سرعت‌های بالا.
کاهش ناگهانی سرعت و دوباره سرعت‌گرفتن موتورسیکلت در دنده ۲.
پریدن دنده یا خروج موتورسیکلت از حالت دنده. پریدن دنده دلایل مختلفی دارد که یکی از آنها خرابی سنسور سرعت موتورسیکلت است.
تولید صدای نامناسب در زمان کارکردن موتورسیکلت.
مهم‌ترین وظیفه سنسور سرعت موتورسیکلت ارسال اطلاعات مربوط به سرعت موتورسیکلت به ای‌سی‌یو است. اگر سنسور درست کار نکند یا از کار بیفتد، راننده نمی‌تواند از سرعت و شتاب موتورسیکلت مطلع شود. این مسئله می‌تواند موجب افزایش خطر تصادف یا دست‌کم جریمه‌شدن به‌دلیل عبور از سرعت مجاز شود. عملکرد نادرست سنسور کیلومتر و ارسال اطلاعات اشتباه به ای‌سی‌یو موجب آسیب به موتورسیکلت نیز میشود. زیرا قطعات مختلف موتورسیکلت با یکدیگر کار می‌کنند و آسیب یک قطعه می‌تواند روی عملکرد قطعات دیگر نیز اثر بگذارد و موجب آسیب‌دیدن آنها شود. بنابراین باید به علائم خرابی سنسور کیلومتر توجه کنیم و به‌سرعت برای رفع مشکل یا تعویض سنسور اقدام کنیم.
برای عیب‌یابی سنسور کیلومتر می‌توان از دستگاه دیاگ استفاده کرد. برای بررسی دستی سنسور سرعت موتورسیکلت نیز می‌توانیم از ولت‌متر و اهم‌سنج استفاده کنیم.
رانندگی با موتورسیکلتیی که سنسور سرعت آن درست کار نمی‌کند، خطرناک است. زیرا ترمز ABS نیز کار نمی‌کند و ممکن است که کنترل موتورسیکلت را از دست بدهید.
سخن پایانی
سنسور سرعت موتورسیکلت در ایمنی و کارایی موتورسیکلت نقش مهمی دارد و وظایف آن تنها به ارسال اطلاعات مربوط به سرعت موتورسیکلت محدود نمی‌شود. به همین دلیل سنسور سرعت از قطعات مهم موتورسیکلت به شمار می‌رود و در صورت مشاهده علائم خرابی آن باید برای برطرف‌کردن مشکل اقدام کنیم و این مسئله را پشت گوش نیندازیم. البته نمایش سرعت موتورسیکلت نیز مسئله کم‌اهمیتی نیست؛ اطلاع از سرعت لحظه‌ای موتورسیکلت در رانندگی ایمن و بی‌خطر نقش مهمی دارد، به‌ویژه در هنگام رانندگی در جاده‌ها و بزرگراه‌ها.
